Futbol Ve Futbolu İnceleme Üzerine

FUTBOL, SİYASET VE İDEOLOJİ BAĞI

Futbol kamu politikasında (bilinç yönetiminde) eski imparatorluklardan
beri yer almaktadır. Futbolun yaygın sunumları arasında şahsiyet/kişilik
kurma, kazanma arzusunu teşvik, gerçek lideri belirleme, haklı oyun vardır.
Bunların hepsinde ortak olan yan rekabet ve rekabetteki meşruluktur. Futbol,
siyaset ve ideoloji bağı bundan çok daha karmaşıktır. Girişte açıklandığı gibi
futbol ekonomiden ve siyasetten soyut etkinliktir değildir. Aksine ekonomi ve
siyasetin olmadığı futbol düşünülemez. Futbol ve siyaset oluşumlarından beri
birbiriyle iç içedir. Futbolun otorite, istisna, kaynak, kolaylık, kayırma ve
imtiyaz için siyasal desteğe ihtiyacı vardır. Bu nedenle, politikacılarla,
ekonomik ve diğer çıkar gruplarıyla daima ilişkidedirler.
Tartışmalarda futbola, özellikle futbola herkesin katıldığı, sağduyusu olan
herkesin futbol ve politika arasında ilişki olmadığı görüşü tekrarlanır durur:
Futbol futboldur, politika ise politika. Oysa bu sağduyu görüşü yanlıştır.
Sadece yanlış değil, tarafsız sandığımız sağduyu, çoğu kez, egemenliği
yeniden üretme aracıdır. Futbolu ideolojisiz bir toplumsal oluşum ve etkinlik
olarak açıklamak, gerçekte egemen olan güç ilişkisini ve bu egemen biçimin
egemen görüşünü yeniden üreterek sürdürmektir. Siyaseti sadece formal
siyasal etkinliklerle (seçimler, parti etkinlikleri, parlamento ve hükümet
etkinlikleri gibi) sınırlamak, bu biçimselliğin ötesinde toplumda egemenlik ve
boyunsunma, güç biçimi ve ilişkilerinin korunması ve sürdürülmesi ve buna
karşı mücadeleyi içeren geniş alanı saklama ve geri plana itmedir. Bu alan
ideolojilerin her gün toplumun bütünü içinde sürekli çatıştığı alandır.
“Ne solcuyum ne de sağcı, futbolcuyum, futbolcu” sözü belki de futbola
yüklenen siyasalsızlık (apolitiklik) karakterini özetlemektedir. Futbolun ve
siyasetin yan yana olmadığı, birbirine karışmadığı, futbolun siyasetsiz olduğu
iddiası, sadece ideolojik bir uyduru olmanın ötesinde, futbolun politikadan
korunması için özel futbol kuruluşları tarafından yürütülmesi gerekliliği
apolitikliğin garantisi olarak ileri sürülür, ki bu da bilinç yönetimi amaçlıdır.
Futbolu inceleme üzerine 37
“Futbol bir oyundur, bir iş/ticaret değildir; dolayısıyla devlet veya
hükümet yasa ve kurallarından, düzenlemelerinden uzak olmalıdır” görüşünün
geçersizliğini ispata gerek yok, çünkü profesyonel futbol trilyon liralık bir
ticari girişimidir. Öylesine ticari bir girişimdir ki, yeni futbol takımlarının aynı
bölgede çıkması veya kurulması olasılığı dahi ortadan kaldırılmıştır.
Örgütlü futbol oldukça özelleştirilmiş ve ticarileştirilmiştir. Milli maçlar,
uluslararası ve bölgesel turnuvalar, aynı zamanda, “işlenmiş siyasal bilişlerin”
yeniden üretildiği faaliyetlerdir. Ayrıca, stadyumların kurulması, işletilmesi
ve maçlar daima siyaset ve siyaset ilişkileri içinde olmuştur. Siyasetçiler
propaganda için maçları gerektiğinde kullanırlar. Maçlarda ve maç sonrasında
futbol siyasetçilerce kullanılarak ideolojik propaganda gerçekleştirilir.
Takımların cemaat hayatına pozitif etki ettiği ve birlik ve beraberliği
teşvik ettiği iddiasının da üzerinde önemle durulması gerekir. Özellikle
takımları maçı kaybettikten sonra taraftarların takıma ve etrafa karşı
saldırganlıkları; farklı takımı tutan seyircilerin birbirine karşı düşmanca
tutumları bunun böyle olmadığına işaret etmektedir.
Futbolun faydaları genelleştirilirken, maliyeti üzerinde durulmamaktadır.
Faydanın herkese mal edilmesi yanlış yönlendiricidir, çünkü faydanın önce ne
tür bir fayda olduğunun somut olarak tanımlanması ve açıklanması gerekir.
Örneğin, materyal fayda futbolun sahiplik ve yönetim kademesinde olanlar
için vardır. Giriş ücretleri, paralı seyir, futbolla ilgili karar verme süreçlerinde
genel halk siyasal karar vererek katılmanın dışında bırakılmıştır. Bunun
sonucu olarak futbol ve futbol politikalarında kamu güveni hem azalmış hem
de bazı takımların yönetimine karşı şiddet ve öfke duyguları ekilmiştir.
Futbolun temsilinin incelenmesi
Futbolun en yaygın temsili kitle iletişim araçlarında ve özellikle futbol
dergileri ve televizyonda olur. Televizyona taşınan modern ticari gladyatörlük
türlerinden biri olan futbolda, futbol bültenleri, karşılaşma yayınları, futbol
haber programları, futbol belgeselleri, futbol magazin programları ve futbol
eğitim programları türleriyle yapılan sunumlardan geçerek serbest köle
kitleler heyecanlandırılır, duygular okşanır, öfkelendirilir, kendinden olanları
sözle ve sözsüz hareket çekerek ezme fırsatı verilir, böylece deşarj edilerek
rahatlatılır. Dolayısıyla, futbolun medyada temsil biçimleri, bu temsilin
karakterleri, kime ne kazandırdığı ve kimlerden ne alıp götürdüğü de
incelenmelidir.